جلسه ۱ – ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ بحث در مفهوم شرط به آخرین تنبیه مذکور در کلام آخوند رسیده است. مساله این است که در فرض تعدد شرط، آیا جزاء نیز متعدد خواهد شد؟ ایشان در مساله مفهوم چهار بحث اصلی را مطرح کرده است. یکی اصل ثبوت مفهوم، دوم تنقیح
جلسه ۱ – ۱۸ شهریور ۱۴۰۳ بحث در اشتراط عدم اتهام در شاهد بود. گفتیم یکی از شروط قبول شهادت شاهد، متهم نبودن او است. این شرط یکی از شروط مهم است و ابهام و اختلافات متعددی در آن وجود داشت. برخی مثل محقق نراقی از اساس منکر شرطیت این
فهرست مقدمه مفهوم شیاع فقهی بودن مساله اقسام شیاع حجیت شیاع اقوال در حجیت شیاع نظر محقق حلی نظر صاحب جواهر نظر مرحوم شیخ نظر شیخ انصاری ادله حجیت شیاع انسداد مقبوله عمر بن حنظله مرسله یونس صحیحه حریز سیره عقلاء اجماع صحیحه ابن ابی یعفور ادله حجیت بینه آیه
چهارشنبه، ۹ خرداد ۱۴۰۳ مساله دیگری که در ضمن مباحث تهمت مورد اشاره قرار گرفته است شهادت مهمان به نفع میزبان و شهادت اجیر به نفع کسی است که او را اجاره کرده است. الخامسه تقبل شهاده الأجیر و الضیف و إن کان لهما میل إلى المشهود له لکن یرفع
سه شنبه، ۸ خرداد ۱۴۰۳ مساله دیگری که محقق به آن در ضمن مباحث تهمت اشاره کرده است ردّ شهادت کسی است که گدایی می‌کند و موید آن هم همان تعلیلی است که در روایات ذکر شده است که چنین اشخاصی اگر به آنها عطا شود راضی می‌شوند و اگر
یکشنبه، ۶ خرداد ۱۴۰۳ مرحوم محقق بعد از این به شهادت همسران برای یکدیگر پرداخته‌اند و گفته‌اند شهادت شوهر برای همسرش قبول است و صاحب جواهر اضافه کرده‌اند که شهادت شوهر بر علیه همسرش هم حجت است. حجیت شهادت شوهر برای همسرش علاوه بر اینکه مطابق قواعد و اطلاقات و
شنبه، ۵ خرداد ۱۴۰۳ تنبیه دیگری که مرحوم آخوند در ذیل مباحث مفهوم شرط ذکر کرده است موارد تعدد شرط است. در فرضی که جزای واحد بر شروط متعددی مترتب شده باشد آیا همه آنها علت تامه و مستقل برای تحقق جزاء هستند یا هر کدام جزء علتند یا اینکه
یکشنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ سومین مساله‌ای که مرحوم محقق در ضمن مسائل انتفای تهمت ذکر کرده است شهادت بستگان به نفع یکدیگر است. محقق فرموده است قرابت و نسب از موانع قبول شهادت نیست حتی اگر خیلی نزدیک باشد مثل پدر و فرزند یا برادری و … تفاوتی ندارد شهادت
شنبه، ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ علماء در ذیل این بحث به مساله‌ای اشاره کرده‌اند که نص خاص دارد و آن اینکه اگر دزدی به قافله و کاروان حمله کند و از آنها چیزی بدزدد، شهادت افرادی که در آن قافله بودند به نفع یکدیگر حجت نیست حتی اگر شهادتشان منحصر در
دوشنبه، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ دومین فرع از فروع تهمت که در کلام محقق ذکر شده است عداوت و دشمنی است. شرط پذیرش شهادت این است که شاهد با مشهود علیه دشمنی نداشته باشد. تفاوتی ندارد ما این عنوان را ذیل عنوان متهم قرار بدهیم یا خودش را عنوان مستقلی قرار
یکشنبه، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۳ بعد از این مرحوم آخوند به تنبیهات مفهوم شرط اشاره کرده‌اند. اولین تنبیه این است که مفهوم انتفای سنخ حکم است نه شخص حکم. پس مفهوم یعنی معلق بودن سنخ حکم. سنخ حکم در مقابل شخص حکم است و منظور از شخص حکم، حکم جزیی نیست
چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ صاحب جواهر بعد از این از مرحوم علامه نقل کرده است که اگر شخصی شهادت بدهد که فلانی مورثش را مجروح کرده است و این جراحت موجب موت است این شهادت مردود است چون شهادت به نفع خود شاهد است چرا که اگر جنایت عمدی باشد
چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ بعد از این مرحوم محقق به یکی دیگر از اسباب ردّ شهادت بر اساس تهمت اشاره کرده‌اند که شهادتی است که موجب دفع ضرر از شاهد باشد و برای آن سه مورد را مثال زده‌اند. یکی عاقله متهم به قتل خطا که به جرح شهود جنایت
دوشنبه، ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۳ مورد دیگری که مرحوم محقق کبرای منتفع شدن شاهد را بر آن تطبیق کرده است شهادت وصی است در آنچه وصی در آن است. گاهی شهادت وصی نسبت به چیزی است که خودش در آن وصی نیست در این صورت شهادت او قبول است اما اگر
یکشنبه، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۳ سومین موردی که مرحوم محقق آن کبری را بر آن تطبیق کرده است شهادت سید به نفع عبد مأذون در تجارت است بنابر اینکه عبد هم مالک شود به این بیان که اگر چه عبد هم مالک می‌شود اما خودش و همه آنچه مالک است ملک
سه شنبه، ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۳ مورد دیگری که محقق به عنوان موردی که شهادت موجب جلب منفعت برای شاهد است ذکر کرده است شهادت طلبکار به نفع محجور علیه است. مثلا محجور به دو نفر بدهکار است، اگر یکی از آنها شهادت بدهد که محجور از شخصی طلبکار است شهادت
سه شنبه، ۴ اردیبهشت ۱۴۰۳ مرحوم محقق بعد از اینکه گفتند شرط شاهد عدم اتهام است گفته‌اند «و یتحقق المقصود ببیان مسائل» که ظاهر از آن همان است که صاحب جواهر فرمود که عدم اتهام موضوعیت ندارد بلکه یک عنوان مشیر به این مسائل است. همین طور است عبارت علامه
شنبه، ۲۵ فروردین ۱۴۰۲ یکی دیگر از شروطی که برای شاهد در کلام محقق ذکر شده است عدم اتهام است. نصوص متعددی بر این شرط دلالت دارد و اصل اعتبار آن هم اجماعی است و البته روشن است که با وجود این مقدار از نصوص، جایی برای تمسک به اجماع
چهارشنبه، ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ مساله دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که قبلا گفتیم عدالت با توبه برمی‌گردد و توبه یعنی پشیمانی از گناه و عزم بر عدم تکرار. اما در برخی از گناهان توبه بر امور دیگری متوقف است مثل توبه از قذف که قبلا در
چهارشنبه، ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ بحث در برخی از مسائلی بود که در کلمات علماء ذیل بحث عدالت مطرح شده است و ما گفتیم فقط به برخی از آنها که خصوصیتی دارند می‌پردازیم. یکی دیگر از مسائلی که باید به آن پرداخت بررسی اختلال یا عدم اختلال عدالت با مخالفت با
سه شنبه، ۱۵ اسفند ۱۴۰۲ گفتیم علماء از جمله محقق در شرائع در ضمن بحث عدالت به برخی از گناهان اشاره کرده‌اند و همان طور که صاحب جواهر تذکر دادند ما هم گفتیم وجهی برای آن نیست و فقط به برخی از آنها به خاطر خصوصیاتی که در آنها وجود
شنبه، ۱۲ اسفند ۱۴۰۲ علماء بعد از ذکر اشتراط عدالت از آنجا که حقیقت عدالت را به اجتناب از گناهان یا خصوص گناهان کبیره می‌دانند برخی از گناهان و محرمات را ذکر کرده‌اند. در ابتداء هیچ توجیهی برای ذکر این محرمات در این مقام به ذهن ما نمی‌رسید و اینکه
چهارشنبه، ۲ اسفند ۱۴۰۲ مرحوم آخوند فرموده‌اند بحث در مفهوم شرط این است که آیا قضیه شرطیه به وضع یا اطلاق بر «انتفاء الجزاء عند انتفاء الشرط» دلالت دارد یا نه؟ ایشان فرموده‌اند قائل به مفهوم باید چندین چیز را اثبات کند تا بتواند وجود مفهوم را اثبات کند: اول
سه شنبه، ۱ اسفند ۱۴۰۲ گفتیم مرحوم آقای بروجردی بر خلاف مشهور که معتقدند دلالت بر مفهوم از دلالات لفظی است فرموده دلالت بر مفهوم از سنخ دلالت افعال و دلالت عقلی است. ایشان ابتداء عبارتی از شیخ نقل کرده است که به مناسبت تقسیم دلالت به منطوق و مفهوم
یکشنبه، ۲۹ بهمن ۱۴۰۲ مرحوم آخوند بعد از این وارد بحث مفاهیم شده‌اند و در ابتداء به حقیقت و معنای مفهوم اشاره کرده‌اند و سپس به اینکه مفهوم صفت دلالت است یا مدلول و بعد از آن که نزاع در مفهوم نزاع صغروی در وجود و عدم وجود آن است
مرحوم نایینی بعد از بیان ملازمه بین حرمت و بطلان به دو نکته اشاره کرده است. یکی اینکه هر چند حرمت در ظرف اختیار است و در ظرف اضطرار حرمت وجود ندارد اما فساد حتی در حال اضطرار هم وجود دارد. این مطلب را قبلا در ضمن بحث اجتماع امر
شنبه، ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ مقام سوم از بحث در عدالت مقام اثبات عدالت است. معروف طریق اثبات عدالت را علم و یا اقامه بینه دانسته‌اند و حتی اگر شیاع را هم ذکر کرده‌اند شیاع مفید علم را پذیرفته‌اند. به برخی از علماء منسوب است که در موارد عدم احراز عدالت،
چهارشنبه، ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ به مناسبت بحث وظایف عذری برای بیماران، پزشکان و مرتبطین با آنها در مورد وظایف شخص اخرس صحبت کردیم. اما همان طور که در ابتدا گفتیم بحث ما در رابطه با وظایف معذورین پزشکی است. ممکن است تصور شود این بحث یک بحث عام است که
چهارشنبه، ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ دوازدهمین مساله‌ای که در حقیقت عدالت باید بحث شود مقتضای اصل در موارد شک در کبیره یا صغیره بودن گناه است. درست است که ما گفتیم گناه صغیره نداریم علاوه که ارتکاب صغیره را هم مخلّ به عدالت دانستیم با این حال این بحث برای ما
دوشنبه، ۲۳ بهمن ۱۴۰۲ در حقیقت عدالت به امور متعددی اشاره کردیم و برخی امور دیگر همچنان باقی است. یکی از مباحثی که در حقیقت عدالت باید مورد بررسی قرار گیرد این است که آیا ترک مستحبات و فعل مکروهات مخلّ به عدالتند؟ ایشان ارتکاب کبائر و اصرار بر صغائر