حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی
چهارشنبه، ۱۱ اسفند ۱۴۰۰
گاهی برخی مطالب در تفسیر آیات قرآن هستند که مشهورند و ما گمان می‌کنیم چندان مطابق با واقع نیستند.
مثلا در آیه شریفه ذلک الکتاب لاریب فیه به چه معنا ست؟ مثلا الهی قمشه‌ای این معنا کرده است در حالی که ذلک به معنای این نیست. آقای فولادوند ذلک را به معنای این دانسته است و بعد بدون هیچ دلیلی ذلک را خبر مقدم دانسته است و گفته است این است این کتاب …
آنچه مشهور بود این بود که می‌گفتند چیزی که حاضر است اما برای علو آن با الفاظ وضع شده برای اشاره به دور، تعبیر می‌کنند و برای آن مثال می‌زدند به اینکه فرد می‌گوید آن سرور…
اما به نظر می‌رسد این مطلب عرفی نیست. بله تعابیر احترام آمیز را با اسقاط زمان و مکان به کار بردن نشان دهنده احترام است. به نظر می‌رسد این آیه را باید این طور معنا کنیم که در مورد پیامبر و قرآن، خداوند به انبیاء سابق اعلام کرده بوده که پیامبری در آخر زمان خواهد آمد و کتابی خواهد آورد که مصدق تورات و انجیل است و … آیه شریفه می‌گوید آن کتابی که در موردش به انبیاء گفته شده است همین کتابی است که در دستان شما ست. بنابراین در جایی که چیزی سابقه‌ای داشته باشد (چه سابقه دارای علو و چه سابقه خوار و پست) می‌توان با چنین تعابیری از آن تعبیر کرد. پس مهم این است که آن چیز دارای سابقه باشد و هم موضوع خودش معتنا به باشد می‌تواند با تعابیر دور از آن تعبیر کرد. لذا هم تعبیر ذلک الکتاب و هذا الکتاب صحیح است ولی صرف اینکه از چیزی که حاضر است به خاطر علو مرتبه با تعابیر دور تعبیر کنند عرفی نیست.
ش: در برخی از روایات تعبیر شده است به اینکه منظور از کتاب، امیرالمومنین علیه السلام است.
استاد: اگر چه ظاهر این روایات این است که در مقام تفسیر آیات شریفه است نه در مقام بیان مصداقی از مصادیق آیه اما ما این مطالب را نمی‌فهمیم. خصوصا که این روایات معمولا سند صحیح ندارند و حتی اگر سند صحیح هم داشته باشند در مقام تبیین باطن قرآنند و ما دنبال تفسیر ظاهر قرآن هستیم.